Udział w bójce – zajściu pomiędzy co najmniej trzema osobami, w którym obie strony są jednocześnie stroną atakującą i broniącą się, jest przestępstwem karanym z art. 158 kk. Jeśli dochodzi do bójki, która zostanie zgłoszona, postępowanie wszczynane jest przeciwko wszystkim uczestnikom bójki, pod warunkiem że ta naraziła innych uczestników starcia na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub uszkodzenia ciała. Ważną rolę w ustaleniu odpowiedzialności sprawcy bójki odgrywają często zeznania świadków zajścia. Jak wygląda postępowanie karne w sprawie bójki i jakie zadania spoczywają na świadku zdarzenia?
Czym jest i jak wygląda postępowanie karne w trakcie bójki?
Bójka i pobicie zostały ujęte w art. 158 Kodeksu karnego, jednak na potrzeby postępowania konieczne jest rozróżnienie pomiędzy pojęciami w celu ustalenia odpowiedzialności sprawcy bądź sprawców. W przeciwieństwie do pobicia, w której jedna ze stron jest atakującą, a druga broniącą się, bójka zakłada jednoczesny atak i obronę obydwu stron. Z tego też względu tak ważne w procesie są zeznania świadków, którzy często mogą opisać okoliczności poprzedzające zajście i pomagające rozstrzygnąć, czy zdarzenie było bójką czy pobiciem.
Udział w bójce jest przestępstwem karalnym z art. 158 kk, jeśli nastąpiło narażenie uczestników starcia na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub uszkodzenia ciała, a więc jeśli rodzaj zadawanych ciosów mógł spowodować takie skutki (nawet jeśli uczestnicy bójki nie odnieśli faktycznie tego rodzaju obrażeń). Karalne jest także zagrzewanie do udziału w bójce oraz utrudnianie wycofania się z niej. Jedynie osoba starająca się przerwać bójkę i włączająca się z tego powodu do starcia może powołać się na działanie w obronie koniecznej.
Uczestnicy bójki są zagrożeni karą pozbawienia wolności do lat trzech, chyba że skutkiem bójki jest odniesienie przez uczestników ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub śmierci. W takim przypadku kara może wynieść do 10 lat. W przypadku wystąpienia ciężkiego uszczerbku na zdrowiu człowieka w wyniku bójki, sprawca lub sprawcy podlegają karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat.
Przebieg postępowania w sprawach karnych jest zależny m.in. od osób przesłuchiwanych w charakterze podejrzanych. Na początku następuje postępowanie przygotowawcze, podejrzani przesłuchiwani są przez Policję, a dopiero później sprawa może zostać skierowana do sądu. Świadkowie mogą być przesłuchiwani zarówno w toku postępowania przygotowawczego, jak i sądowego.
Jakie są zadania świadka bójki w postępowaniu karnym?
Zgodnie z art. 177 Kodeksu postępowania karnego, osoba wezwana w charakterze świadka ma obowiązek do stawienia się we wskazanym miejscu i czasie celem złożenia zeznania, choć dopuszczone jest też przesłuchanie w miejscu pobytu (jeśli świadek nie może stawić się na wezwanie z powodu kalectwa lub choroby) lub jeśli możliwe jest przesłuchanie świadka przy użyciu urządzeń technicznych, umożliwiających przeprowadzenie tej czynności na odległość.
Świadek bójki będzie zobowiązany do złożenia zeznań, a jego przesłuchanie powinno być odpowiednio zaprotokołowane. Pytania, jakie mogą pojawić się w ramach składania wyjaśnień będą obejmowały okoliczności bójki i skupią się na ustaleniu sprawców zdarzenia (ułatwiających zakwalifikowanie go jako bójki lub pobicia).
Obecność świadka może być wymagana także w postępowaniu sądowym, jeśli podejrzani nie przyznali się do winy w postępowaniu przygotowawczym i konieczne jest ustalenie wszystkich okoliczności zdarzenia przez sąd.
Obrońca w postępowaniu karnym
Podejrzany w postępowaniu karnym o bójkę ma prawo do obrońcy, ustanowionego z urzędu lub poprzez upoważnienie konkretnego adwokata do obrony. Obrońca podejmuje czynności procesowe do prawomocnego zakończenia postępowania, może działać wyłącznie na korzyść oskarżonego, ale jego obecność nie wyłącza osobistego działania oskarżonego w postępowaniu. Zadaniem obrońcy w postępowaniu karnym jest pomaganie oskarżonemu w realizowaniu jego prawa do obrony – nie składa on wyjaśnień za oskarżonego, ale ma w procesie samodzielną pozycję i może dokonywać wszystkich czynności, jakie mógłby realizować oskarżony. Obrońca przysługuje w postępowaniu karnym już na etapie postępowania przygotowawczego.